Question

पुढील संकल्पनाचित्र पूर्ण करा: निवडणूक प्रक्रिया 

Hint:

निवडणूक प्रक्रियेचे सर्व टप्पे क्रमाने लक्षात ठेवा. ओघतक्ता किंवा संकल्पनाचित्र पूर्ण करण्याच्या प्रश्नांमध्ये हा क्रम अत्यंत महत्त्वाचा असतो.

Answer 1

Step 1: Understanding the Question:
या प्रश्नामध्ये निवडणूक प्रक्रियेचा ओघतक्ता (flowchart) दिला आहे आणि त्यातील काही रिकाम्या जागा भरायच्या आहेत. आपल्याला निवडणूक प्रक्रियेचे टप्पे योग्य क्रमाने लिहून तक्ता पूर्ण करायचा आहे.
Step 2: Key Concept:
भारतातील निवडणूक प्रक्रिया ही निवडणूक आयोगाच्या मार्गदर्शनाखाली चालणारी एक विस्तृत आणि बहु-टप्पीय प्रक्रिया आहे. यात मतदारसंघ निश्चित करण्यापासून ते निकाल जाहीर करून वादांचे निराकरण करण्यापर्यंत अनेक टप्प्यांचा समावेश असतो.
Step 3: Detailed Explanation:
निवडणूक प्रक्रियेचे प्रमुख टप्पे खालीलप्रमाणे आहेत:
1. मतदारसंघाची निर्मिती: निवडणूक आयोगाची परिसीमन समिती लोकसंख्येच्या आधारावर लोकसभा आणि विधानसभा मतदारसंघांची रचना करते.
2. मतदार याद्या निश्चित करणे: १८ वर्षे पूर्ण झालेल्या नागरिकांची नावे मतदार यादीत समाविष्ट केली जातात आणि याद्या अद्ययावत केल्या जातात.
3. उमेदवारांकडून नामांकन पत्र व त्यांच्या अर्जाची छाननी: निवडणुकीची तारीख जाहीर झाल्यावर, इच्छुक उमेदवार त्यांचे अर्ज दाखल करतात आणि निवडणूक आयोग त्या अर्जांची छाननी करून पात्र उमेदवारांची यादी जाहीर करतो.
4. निवडणूक प्रचार: पात्र उमेदवार आणि त्यांचे पक्ष मतदारांना आकर्षित करण्यासाठी प्रचारसभा, पदयात्रा, जाहिराती इत्यादींद्वारे प्रचार करतात.
5. प्रत्यक्ष मतदान: ठरलेल्या दिवशी मतदार मतदान केंद्रावर जाऊन गुप्त मतदान पद्धतीने आपले मत नोंदवतात.
6. मतमोजणी: मतदान प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर, सर्व मतदान यंत्रांमधील (EVM) मतांची मोजणी केली जाते.
7. निवडणुकांचे निकाल: मतमोजणी पूर्ण झाल्यावर, सर्वाधिक मते मिळवणाऱ्या उमेदवाराला विजयी घोषित केले जाते आणि निकाल जाहीर केला जातो.
8. निवडणुकीसंबंधीच्या वादांचे निराकरण: निवडणुकीतील निकालाबाबत किंवा प्रक्रियेबाबत काही वाद निर्माण झाल्यास, न्यायालयात दाद मागता येते.
Step 4: Final Answer:
पूर्ण केलेला ओघतक्ता खालीलप्रमाणे असेल:

• मतदारसंघाची निर्मिती
• $\downarrow$
• मतदार याद्या निश्चित करणे
• $\downarrow$
• उमेदवारांकडून नामांकन पत्र व त्यांच्या अर्जाची छाननी
• $\downarrow$
• निवडणूक प्रचार
• $\downarrow$
• प्रत्यक्ष मतदान
• $\downarrow$
• मतमोजणी
• $\downarrow$
• निवडणुकांचे निकाल
• $\downarrow$
• निवडणुकीसंबंधीच्या वादांचे निराकरण