Question

पुढील संकल्पना स्पष्ट करा : राजकारणाचे गुन्हेगारीकरण 
 

Hint:

संकल्पना स्पष्ट करताना, तिची व्याख्या, स्वरूप, कारणे आणि परिणाम अशा मुद्द्यांच्या आधारे उत्तर लिहा. यामुळे उत्तराला एक चांगली रचना मिळते.

Answer 1

राजकारणाचे गुन्हेगारीकरण:
राजकारणाचे गुन्हेगारीकरण म्हणजे राजकीय प्रक्रियेत गुन्हेगारी प्रवृत्तीच्या लोकांचा वाढता प्रभाव आणि सहभाग होय. ही भारतीय लोकशाहीपुढील एक गंभीर समस्या आहे.
या संकल्पनेचे स्वरूप खालीलप्रमाणे स्पष्ट करता येते:
1. गुन्हेगारांचा राजकीय प्रवेश: गुन्हेगारी पार्श्वभूमी असलेले उमेदवार निवडणुकीत उभे राहतात आणि अनेकदा पैसा व दहशतीच्या जोरावर निवडूनही येतात. यामुळे कायदे करणाऱ्या सभागृहांमध्ये (संसद, विधानसभा) गुन्हेगारांचा प्रवेश होतो.
2. राजकीय पक्षांची भूमिका: निवडणुकीत जिंकण्याची क्षमता हा एकमेव निकष मानून अनेक राजकीय पक्ष गुन्हेगारी पार्श्वभूमीच्या उमेदवारांना तिकीट देतात. यामुळे गुन्हेगारीकरणाला प्रोत्साहन मिळते.
3. भ्रष्टाचार आणि काळा पैसा: राजकारणातील गुन्हेगारीकरणामुळे भ्रष्टाचार मोठ्या प्रमाणात वाढतो. निवडणुकीत प्रचंड प्रमाणात काळ्या पैशाचा वापर केला जातो, ज्यामुळे प्रामाणिक उमेदवारांना निवडणूक लढवणे कठीण होते.
4. लोकशाहीवरील परिणाम: यामुळे जनतेचा राजकीय प्रक्रियेवरील विश्वास कमी होतो. राजकारणात हिंसाचाराचे प्रमाण वाढते आणि कायद्याचे राज्य धोक्यात येते.
या समस्येवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी निवडणूक आयोगाने आणि न्यायालयाने अनेक उपाययोजना सुचवल्या आहेत, जसे की उमेदवारांना त्यांची गुन्हेगारी पार्श्वभूमी जाहीर करणे बंधनकारक करणे.