Comprehension

गद्यांशं पठित्वा निर्दिष्टाः 

कृतीः कुरुत। 

तदा पृथुभूपेन तदर्थं धनुः सज्जीकृतम्। तदा भूमिः स्त्रीरूपं धृत्वा तस्य पुरतः प्रकटिता अभवत् अवदत् च, "हे राजेन्द्र ! तव पिता दुःशासकः वेनराजः राजधर्मस्य पालनं नाकरोत्। तदा मया चोरलुण्ठकभयात् धनधान्यपुष्पफलानि मम उदरे निहितानि। त्वं तु प्रजाहितदक्षः नृपः। यदि त्वं प्रयत्नेन कृषिकार्यं करोषि तर्हि अहं प्रसन्ना भविष्यामि। अतः धनुः त्यज। खनित्राणि, हलान्, कुद्दालकान् लवित्राणि च हस्ते गृहीत्वा प्रजाजनैः सह कृषिकार्यं कुरु।" भूमातुः उपदेशं मनसि निधाय पृथुवैन्यः नदीनां मार्गम् अवरुध्य कृषिकार्यार्थ जलस्य उपयोगम् अकरोत्। वृष्टिजलसञ्चयं कृत्वा जलव्यवस्थापनम् अकरोत्। भूमिम् उर्वरतमां कर्तुं प्रायतत। तदनन्तरं तस्मिन् क्षेत्रे जनाः धान्यबीजानि अवपन्। स नैकेभ्यः वृक्षेभ्यः विविधप्रकारकाणां बीजानां सङ्कलनं चयनं च परिश्रमेण अकरोत्। अनन्तरं बीजानां संस्करणं कृत्वा वपनम् अकरोत्। पर्जन्यानन्तरं बीजेभ्यः अङ्कुराः उद्भूताः।

Question: 1

अवबोधनम्। 
(क) उचितं कारणं चित्वा वाक्यं पुनर्लिखत।
वेनराजः राजधर्मस्य पालनं नाकरोत् यतः \(\underline{\hspace{1cm}}\)
 

Show Hint

वाक्य के सही अर्थ को समझने के लिए, संदर्भ के आधार पर सही कारण का चयन करें।
  • सः दुःशासकः आसीत्।
  • सः अलसः आसीत्।
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

The Correct Option is A

Solution and Explanation


यहां पर, वाक्य को अर्थपूर्ण बनाने के लिए, सही कारण की पहचान करनी होगी। "वेनराजः राजधर्मस्य पालनं नाकरोत्" वाक्य के कारण, यह निष्कर्ष निकलता है कि वेनराजः दुःशासकः था, जो अपनी जिम्मेदारी से भाग रहा था।
Was this answer helpful?
0
0
Question: 2

अवबोधनम्। 
(ख) कः कं वदति ? 
"यदि त्वं प्रयत्नेन कृषिकार्यं करोषि तर्हि अहं प्रसन्ना भविष्यामि।"

Show Hint

संवाद के सही संदर्भ को समझने के लिए पात्रों की भूमिकाओं का ध्यान रखें।
  • भूमिः पृथुभूपं वदति।
  • पृथुभूपः भूमिं वदति।
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

The Correct Option is B

Solution and Explanation


यह वाक्य भूमिवत्सं संवादितं है, जिसमें पृथुभूपः भूमिं कृषिकार्ये प्रेरित करने का संदेश दे रहा है। अतः यहाँ पर पृथुभूपः भूमिं वदति।
Was this answer helpful?
0
0
Question: 3

अवबोधनम्। 
(ग) वाक्यं पुनर्लिखित्वा सत्यम्/असत्यम् इति लिखत। 
पृथुभूपेन खङ्गं सज्जीकृतम्।

Show Hint

वाक्य में वर्णित क्रिया या घटनाओं का सत्यापन करने के लिए पात्र और घटनाओं के संदर्भ को ध्यान से देखें।
  • सत्यम्
  • असत्यम्
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

The Correct Option is A

Solution and Explanation


वाक्य में पृथुभूपेन खङ्गं सज्जीकृतम्। यह एक सत्य वाक्य है, क्योंकि पृथुभूपः खङ्गं सज्जीकृत करता है ताकि वह युद्ध के लिए तैयार हो सके। अतः यह वाक्य सत्य है।
Was this answer helpful?
0
0
Question: 4

अवबोधनम्। 
(घ) अमरकोषात् शब्दं योजयित्वा वाक्यं पुनर्लिखत। 
भूमिः स्त्रीरूपं धृत्वा प्रकटिता।

Show Hint

संदर्भ में सही शब्द का चयन करने के लिए अमरकोष के अर्थों का सही उपयोग करें।
  • भूमिः स्त्रीरूपेण धृत्वा प्रकटिता।
  • भूमिः स्त्रीरूपं धारयित्वा प्रकटिता।
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

The Correct Option is B

Solution and Explanation


अमरकोष में "धारयित्वा" शब्द का अर्थ है "धारण करना"। इस संदर्भ में भूमिः स्त्रीरूपं धारण करके प्रकटिता हुई है। इसलिए "धारयित्वा" शब्द उपयुक्त है।
Was this answer helpful?
0
0
Question: 5

शब्दज्ञानम्। 

2 सप्तमीविभक्त्यन्तपदे चित्वा लिखत।

  • पर्जन्यानन्तरे बीजेभ्यः अङ्कुराः उद्भूताः।
  • पर्जन्यानन्तरं बीजेभ्यः अङ्कुराः उद्भूताः।
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

The Correct Option is B

Solution and Explanation


यह वाक्य सही रूप में "पर्जन्यानन्तरं" के साथ है, जिसमें "पर्जन्यानन्तरं" सप्तमीविभक्त्यन्तपद है, और यह "अङ्कुराः उद्भूताः" से जुड़े कार्य के बाद समय को व्यक्त कर रहा है।
Was this answer helpful?
0
0
Question: 6

शब्दज्ञानम्। 

लकारं लिखत।
त्वं प्रजाजनैः सह कृषिकार्यं कुरु।

Show Hint

सप्तमीविभक्ति, लकार, और शब्दों का सही चयन करने के लिए उनके अर्थ और वाक्य संरचना का ध्यान रखें।
  • कुरुष्व
  • कुरु
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

The Correct Option is B

Solution and Explanation


"कुरु" शब्द का प्रयोग आदेश रूप में हो रहा है और लकार "कुरु" है, जो कि "तु" प्रत्यय के साथ संक्रिया को प्रकट करता है।
Was this answer helpful?
0
0
Question: 7

पृथक्करणम्। 
प्रवाहिजालं पूरयत। पृथुवैन्यः बीजानां \(\underline{\hspace{1cm}}\)
$\Rightarrow$ \(\underline{\hspace{1cm}}\)
$\Rightarrow$ \(\underline{\hspace{1cm}}\)
$\Rightarrow$ \(\underline{\hspace{1cm}}\)
अकरोत्।

Show Hint

शब्दों का सही क्रम और कार्यों का उचित निर्धारण समझने के लिए वाक्य के संदर्भ का ध्यान रखें।
  • सङ्कलनं → चयनं → संस्करणं → वपनम्
  • चयनं → सङ्कलनं → संस्करणं → वपनम्
  • संस्करणं → सङ्कलनं → चयनं → वपनम्
  • वपनम् → चयनं → सङ्कलनं → संस्करणं
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

The Correct Option is A

Solution and Explanation


यह वाक्य पृथुवैन्य द्वारा बीजों के साथ किए गए कार्यों का क्रम दर्शाता है। पहले बीजों का सङ्कलन (collection), फिर चयन (selection), उसके बाद संस्करण (sorting) और अंत में वपन (ploughing) किया गया था।
Was this answer helpful?
0
0

Top Questions on गद्यांश पर आधारित प्रश्न

View More Questions