Question:

निम्नलिखित पिठत पद्यांश पढ़कर दी गई सूचनाओं के अनुसार कृितयाँ कीिजए : घन घमंड नभ गरजत घोरा। प्रिया हीन डरपत मन मोरा ॥ 
दामिनि दमक रहहिं घन माहीं। खल कै प्रीति जथा थिर नाहीं ॥ 
बरषहिं जलद भूमि निअराएँ। जथा नवहिं बुध विद्या पाएँ ॥ 
बूँद अघात सहहिं गिरि कैसे। खल के बचन संत सह जैसे ॥ 
छुद्र नदी भरि चली तोराई। जस थोरेहुँ धन खल इतराई ॥ 
भूमि परत भा ढाबर पानी। जनु जीवहिं माया लपटानी ॥ 
समिटि-समिटि जल भरहिं तलावा। जिमि सदगुन सज्जन पहिं आवा ॥ 
सरिता जल जलनिधि महुँ जाई। होई अचल जिमि जिव हरि पाई ॥ 

(2)(ii) उपसर्गयुक्त शब्द 
 

Show Hint

उपसर्ग शब्द के आरंभ में जुड़कर उसका अर्थ बदल देता है। शब्दों को उनके मूल रूप में तोड़कर देखने से उपसर्ग पहचानना आसान हो जाता है।
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

Solution and Explanation

Step 1: Understanding the Concept:
उपसर्गयुक्त शब्द वे होते हैं जिनके आरंभ में कोई उपसर्ग (prefix) जुड़ा हो। हमें पद्यांश से ऐसे शब्द खोजने हैं।

Step 2: Detailed Explanation:
पद्यांश में निम्नलिखित उपसर्गयुक्त शब्द मिलते हैं: \[\begin{array}{rl} \bullet & \text{सदगुन: इसमें 'सद्' उपसर्ग है (सद् + गुण)। "जिमि सदगुन सज्जन पहिं आवा॥"} \\ \bullet & \text{अघात: इसमें 'अ' उपसर्ग है (अ + घात)। "बूँद अघात सहहिं गिरि कैसे।"} \\ \end{array}\]

Step 3: Final Answer:
(1) सदगुन
(2) अघात

Was this answer helpful?
0
0

Top Questions on शब्द संपदा

View More Questions

Questions Asked in Maharashtra Class X Board exam

View More Questions