Question:

'व्यक्ति' क्या है? विवेचना करें।
 

Show Hint

व्यक्ति को "चेतना + नैतिक दायित्व + सामाजिक सम्बन्ध"—इन तीन आयामों में साथ देखें।
Hide Solution
collegedunia
Verified By Collegedunia

Solution and Explanation

Step 1: दार्शनिक रूप-रेखाएँ.
न्याय—व्यक्ति द्रव्य-समूह का विशिष्ट संयोग; वेदान्त—जीव ब्रह्म का आवच्छिन्न चैतन्य; जैन—जीव द्रव्य स्वतंत्र सत्ता।

Step 2: चेतना और पहचान.
स्वानुभूति, स्मृति, इरादा, मूल्य-निर्णय—ये सब व्यक्ति के 'मैं' भाव को निर्मित करते हैं।

Step 3: नैतिक आयाम.
कर्तृत्व–भोक्तृत्व, उत्तरदायित्व, कर्तव्य–अधिकार संतुलन; समाज में व्यक्ति स्वायत्त पर संबंधात्मक।

Step 4: निष्कर्ष.
व्यक्ति केवल जैविक इकाई नहीं, बल्कि चेतन–नैतिक–आध्यात्मिक प्राण है, जिसके परिष्कार से समाज और संस्कृति आगे बढ़ते हैं।

Was this answer helpful?
0
0